فروشگاه اینترنتی آلات موسیقی شهر ساز : معرفی ساز چگور؛ مهمترین ویژگی های ساز چگور چیست؟ معرفی ساز قوپوز یا چگور یکی از سازهای اصیل و قدیمی استان آذربایجان است که برخی آنرا به علت قدمت بسیار زیاد که به دوران پیدایش آذربایجان برمی‌گردد، مادر موسیقی آذربایجانی می‌دانند. به همین دلیل در بسیاری از قسمت های آذربایجان وقتی کلمه «ساز» گفته می‌شود منظور همان چگور است.

اجزای ساز؛ معرفی ساز چگور

• دسته: معرفی ساز چگور معمولا از جنس چوب بلوط یا راش است اما در گذشته استفاده از چوب درخت زرد آلو بسیار رایج بوده است.
• گوشی ها: برای ساخت گوشی ها بیشتر از چوب گردو و شمشاد استفاده می‌شود.
• کاسه و صفحه رویی ساز: سازگران از گذشته برای ساخت کاسه طنینی و صفحه آن از چوب توت می‌کنند.
• شیطانک: شیطانک ساز قبوز مانند بسیاری از سازهای سنتی ایرانی از جنس استخوان و به ویژه استخوان گاو است.
• وترها: سیم های فولادی با مقاومت بالا هستند.
• دستان: امروزه جنس دستان از پلاستیک است اما در سازهای قدیمی جنس آن از زه بوده است.

تفاوت ساز چگور یا قپوز

• آذری ها و ترکمن ها مردمانی هستند که این ساز همواره در فرهنگ و آداب رسوم آنها از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده اما ساز چگوری که در مناطق مختلف استفاده می‌ شود تفاوت هایی با یکدیگر دارند.
• برای مثال ساز قپور موجود در میان مردم ترکمن همان ساز 9 سیمه قدیمی است و اندازه آن از تنبور بزرگ تر است و ساز رایج بین مردم آذربایجان سازی بسیار شبیه به باغلاما است. به طور کلی تفاوت بین ساز قپوز در مناطق مختلف بیشتر در تعداد وترها و کوک ساز مشاهده می شود. البته معمولا تفاوت اندکی در اندازه کاسه و صفحه نیز وجود دارد.
• درگذشته نوازندگان معرفی ساز چگور را با موادی مثل استخوان، تکه های پارچه، صدف و پلاستیک تزئین می‌کردند. برخی از نوازندگان قدیمی نیز عکس خود را روی ساز می‌چسباندند. اما زیباترین تزئیناتی که بر روی سازهای قوپوز مشاهده می‌شود متعلق به حکاکی های استادانه از شکل های زیبا و اشعار سنتی آن دوران بودند که این حکاکی ها بر اساس فرهنگ و نوازندگان مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت بودند.

فرهنگ عاشیقی آذربایجان؛ معرفی ساز چگور

از آنجا که در فرهنگ موسیقی عاشیقی، عاشیق برای گرم کردن مجلس دائم در تکاپو و قدم‌زدن است، ساز نیز با تسمه‌ای به پهلوی نوازنده متصل شده و همراه او در مجلس می‌شود. قوپوز آنچنان اهمیتی در فرهنگ عاشیقی آذربایجان یافته است که به این ساز جنبه‌ تقدس بخشیده‌اند و به همین ترتیب عاشیق را نیز امین ایل و حتی یار و برادر پیامبر می‌دانند.

در معرفی ساز چگور در قدیم اعتقاد بر این بود که جمجمه سر از ۹ استخوان تشکیل شده است، بنا بر همین اعتقاد عدد نمادین ۹ جایگاه ویژه‌ای در ساختن قوپوزها داشت( ۹ ترکه، ۹ سیم و ۹ دستان) اما امروزه این معادلات بر هم ریخته و تعداد دستان‌های این ساز تا ۱۳ و حتی ۱۶ عدد نیز افزایش یافته است و کاسه لزوما ۹ ترک ساخته نمی‌شود (۱۱ ترکه و ۱۳ ترکه)، تعداد سیم‌ها نیز به ۷ یا ۸ تقلیل یافته است. همچنین در گذشته رسم بر این بود که صفحه‌ قوپوز را از سه تکه چوب بهم چسبیده می‌ساختند ولی امروزه صفحه این ساز یک تکه است.

کلام پایانی

قوپوز را در سه اندازه مختلف می‌سازند: «آنا ساز» که مختص عاشیق‌های حرفه‌ای و استاد است، «جوره ساز» برای نوجوانان و جوانان، و «تاوار ساز» برای خانم‌ها. مضراب قوپوز از چوب درخت گیلاس تهیه می‌شد که امروزه پلاستیک جایگزین آن شده است. آنچه بیش از همه در این ساز جلب نظر می‌کند طرح‌ها و نقش‌هایی است که سازندگان قوپوز با مهارت خاصی بر روی آن حک می‌کنند. حکاکی و صدف‌کاری از طرح گل و گیاه، حیوانات و تصاویر مینیاتوری و خطاطی اشعار بر روی بدنه‌ ساز بسیار مرسوم است.

عزیزان و همراهان ارجمند برای دریافت مشاوره خرید و فروش انواع آلات موسیقی، تجهیزات استودیویی و یا انواع لوازم جانبی و کتب آموزشی می توانید با کارشناسان ما در گالری موسیقی شهر ساز تماس گرفته و از خدمات مشاوره خرید و فروش انواع ساز نو و کارکرده به صورت رایگان فروشگاه اینترنتی شهر ساز استفاده نمایید.