نام ساز :  ویولن – Violin
خاستگاه ساز : اروپا
دسته بندی ساز :  معرفی سازهای آرشه ایی
نوازندگان مشهور : نیکولو پاگانینی، آنتونیو لوچو ویوالدی، پابلو دو ساراساته، آرکانجلو کورلی، یاشا هایفتز، اوله بورنمن، جوزپه تارتینی، میخائیل سالوویچ، فریدریچ فریتز، دیوید فیودرویچ

تاریخچه ساز ویولن

ویولن امروزی موجودیت خود را مدیون ساز قدیمی دیگری بنام ” لیرا ” می باشد ، این ساز اوایل قرن نهم میلادی در اروپا به حالت خمیده و ایستاده نواخته میشد. بر اساس برخی فرضیه های دیگر ویولن تکمیل شده سازی بنام رباب می باشد (در فارسی رواده ، نوعی کمانچه بسیار قدیمی که خواستگاه آن منطقه سیستان و بلوچستان ، افغانستان و هندوستان می باشد) رباب بعدها به اروپا راه پیدا کرد و در آن تغیراتی داده شد و ساز دیگری بنام ربک از روی آن ساخته شد. در عربی ویولن با نام پارسی کمان نامیده می شود. برخی معتقدند سازنده ویلون به شکل امروزی آن گاسپارو دا سالو یا گاسپارو برتولتی ایتالیایی می باشد که خود نوازنده چیره دست کنترباس بود.

ساختار ساز ویولن

این ساز از ۵۸ قطعه مختلف ساخته می‌شود و وزن آن در حدود ۴۰۰ گرم است. ویولن از بخش‌های زیر تشکیل شده‌ است:

آرشه: یا کمان ترکه‌ای چوبی است که رشته‌های موی دم اسب در طول آن کشیده شده و به دو سر آن ثابت شده است.
تنه: جعبه‌ای که ما بین طبله (تخته روئی)، زیره (تخته زیرین) و جدارهای طرفی محصور شده است. در روی طبله سیم‌ها، چوب آبنوس تکیه گاه سیم‌ها، خرک، سیم‌گیر و دو شکاف قرینه به شکل f قرار دارد.
جعبه طنيني (جعبه رِزونانس): جعبه‌اي است كه از سه بخش صفحه روئي، صفحه زيرين و زوارهاي دور تشكيل شده‌است. گريف، خرک و سيم گير در اين ساز از جنس چوب آبنوس (به دليل استحكام بيشتر) مي‌باشد.
دسته یا گردن: در واقع دنباله چوب آبنوس تکیه سیم‌هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن قادر است در تمام طول چوب آبنوس انگشت‌گذاری کند. انت های دسته به جعبه کوچکی (جعبه کوک) ختم می‌شود که سیم‌ها در درون آن به دور گوشی‌های کوک پیچیده می‌شوند.
خرک : یک قطعه چوبی که روی صفحه ویولن بین دو شکاف f قرار می‌گیرد. خرک برای تنظیم فاصله سیم‌ها از هم و جدا کردن سیم را دارد. محل قرارگیری خرک بسیار مهم است زیرا به طور مستقیم به کیفیت صدای تولید شده ویولن ارتباط دارد. ارتفاع و انحنای خرک نیز خیلی مهم است و فاصله بین سیم‌ها را تعیین می‌کند.
گریف: از آبنوس ساخته شده و در طول دسته ویولن چسبیده‌است و تا میانه جعبه ساز ادامه دارد. گریف بخشی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می‌چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می‌کند و نت‌های مختلف را می‌نوازد.
سیم گیر: از آبنوس ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده است. با زهی از جنس روده یا پلاستیک به دکمه‌ای که در قسمت پائین جدار تعبیه شده بند می‌‌شود.
سیم‌ها: سیم‌ها از جعبه کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه‌گاه سیم‌ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم‌گیر مهار می‌شوند. سیم‌های ویولن قبلا از روده گوسفند ساخته می‌شد. امروزه در سیم‌های بم‌تر، روی روده سیم فلزی نازکی می‌پیچند و در سیم‌های زیرتر از مفتول فلزی تنها استفاده می‌شود.

نحوه صدا دهی

بطور کلی ویولن در هنگام نواخته شدن با سه نقطه چانه، شانه و دست چپ در تماس است.هر یک از این نقاط بخشی از بار دست گرفتن ساز را به دوش می کشند. هرچند، نوازنده باید بتواند که ویولن را بدون کمک گرفتن از دست چپ و فقط با کمک گردن و شانه نگاه دارد.
نوازنده نباید برای نگهداری ساز بر روی شانه چپ، آنرا بالا کشد. شانه باید در هنگام گرفتن ساز به همان وضعیت افتاده خود در حالت طبیعی بدن باقی ماند.طبیعی است اگر گردن نوازنده بلند باشد، او ناخودآگاه برای با تسلط گرفتن ساز، نیازمند بالا کشیدن شانه و یا خم کردن اضافی گردن خود به سمت پایین است. البته اتخاذ هر یک از دو مورد فوق توسط نوازنده اشتباه است.

میزان بالا بردن دست چپ :
در حالت کلی، نوازنده باید دست چپ را تا جایی بالا برد که ساز و دسته آن امتدادی افقی با زمین پیدا کند. بهتر است ساز بگونه ای گرفته نشود که دسته و سرپنجه ساز به سمت زمین و یا برعکس آن نشانه گرفته شود. در حالت اول ستون مهرها به کشش بی مورد به سمت پایین می افتند همچنین در این حالت، به علت خمودگی نوازنده، تنفس او مشکل تر می گردد. در حالت دوم نیز به مهرهای گردن در جهت معکوس فشار وارد می گردد.

آموزش نت خوانی

در موسیقی غربی، نوت‌ها از هفت حرف اول الفبای انگلیسی تشکیل می‌شوند : A,B,C,D,E,F,G. پس از اینکه به G رسیدید، نوت بعدی مجددا با A آغاز خواهد شد.
در ویولن از چهار نوت A,G,D,E استفاده می‌شود. G پایین‌ترین نوت است و سریعترین سیم محسوب می‌شود و E بیشترین صدا را دارد.
نوت‌ها را در خطوطی موازی به نام بند شعری می‌نویسند. هر خط و فضای بین هر بند یک اوج صدایی متفاوت را نشان می‌دهد، هرچه نوت بلندتر باشد، اوج صدایی باید بالاتر باشد. علامتی که جلوی هر بند وجود دارد علامت کلیدی نامیده می‌شود. این علامت نشان می‌دهد که چه اوجی از صدا باید اجراشود.
اعداد نوشته شده نشان‌دهنده علامت زمانی هستند. بندهای شعری از چپ به راست خوانده می‌شوند. این بندها از چپ به راست، ضرب و ریتم را نشان می‌دهند.
موسیقی در بخش‌های کوچکی که بار (میله) نامیده می‌شوند، نوشته می‌شود. این بخش‌ها در بین بند شعری قرار می‌گیرند و با نام خطوط بار (میله) شناخته می‌شوند.

انواع ویولن

• ویولن آکوستیک
  ویولن آلتو (ویولا)
  ویولن سِل
  کنترباس یا دابل باس
  ویولن الکتریک