نام ساز : سه تار – Setar
خاستگاه ساز: ساز ایرانی – شهر شوش
دسته بندی ساز : معرفی سازهای مضرابی(زهی_زخمه ای)
نوازندگان مشهور : میرزا عبدالله، درویش خان، ابوالحسن صبا، نور علی برومند، ارسلان درگاهی، یوسف فروتن، سعید هرمزی، داریوش صفوت، احمد عبادی، جلال ذوالفنون، محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان، داریوش طلایی

تاریخچه سه تار

سه‌تار از خانوادهٔ تنبور است اما امروزه از نگاه روش نواختن و شکل دسته و تکنیک‌ها بسیار به تار نزدیک است.

سه‌ تار در گذشته سه سیم (تار) داشته و اکنون چهار سیم دارد که سیم سوم و چهارم آن نزدیک به هم قرار دارند و هم‌ زمان نواخته می‌شوند و مجموعهٔ آن دو را معمولاً سیم «بم» می‌نامند. با گذشت زمان کسانی چون ابونصر فارابی، ابوعلی سینا، صفی الدین ارموی و از متأخران ابوالحسن خان صبا لزوم افزایش یک سیم دیگر به این ساز را درک کرده و سه‌ تارهای امروزی دارای چهار سیم هستند.

این سیم از نظر تاریخی چهارمین سیمی‌است که روی ساز قرار گرفته، ولی در ترتیب قرارگیری سیم‌ها از پایین به بالا سیم سوم است. سیم سوم سه تار به سیم مشتاق معروف است و به روایتی از ابوالحسن صبا این سیم را نخستین بار درویشی به نام مشتاق علی شاه به این ساز افزوده‌است. صدای این ساز برای نخستین بار در سال ۱۳۰۶ با اجرای پروانه ضبط شد. ساز سه‌تار به علت ویژگی صوتی خاص خود و صدای ظریفش، همواره مورد توجه صوفیان بوده‌است

ساختار ساز سه تار

برای ساخت صفحه و دسته و بند ساز سه تار از چوب گردو و یا توت که نوایی بم تر را ایجاد می کند استفاده می شود. جنس سیم سه تار از برنج یا فولاد است و از استخوان برای تزیینات دسته ، شیطانک و گاهی اوقات سیم گیر بهره می برند. سه تار دارای دو قسمت کاسه و دسته است.

سیم سه ‌تار از یک سمت به سیم‌گیر در انتهای کاسه و از سمتی دیگر به گوشی‌های کوک شونده در انتهای دسته ساز سه ‌تار بسته می‌شود. کوک این ساز با پیچاندن گوشی‌ها انجام می‌شود. قسمت دیگر در سه تار شیطانک بین قسمت اصلی دسته و پنچه ی ساز سه ‌تار قرار دارد و جنس آن از پلاستیک و یا استخوان است.

وظیفه ی شیطانک سه تار ، هدایت و تقسیم‌ بندی سیم ‌ها در قسمت بالای دسته می‌باشد. سه تار دارای صدایی مخملی و ظریف و تن صدایی گرم گیرا است و دل هر مخاطبی را با همان اولین نت ها خواهد برد ما در شهرساز به شما پیشنهاد می کنیم برای انتخاب یک ساز سنتی حتما سه تار را انتخاب نموده و از نواختن آن لذت ببرید بی شک هیچ جای دنیا نمی توانید سازی با نوایی به این حد گیرا و زیبا را پیدا کنید.

اگر قصد خرید سه تار را دارید میتوانید از مشاوره رایگان کارشناسان فروشگاه موسیقی شهر ساز کرج بهره مند شوید.

نحوه صدا دهی

برای نواختن سه تار باید در حالت نشسته روی زمین یا صندلی، کاسه ی ساز را به صورت مورب و با زاویه ی ۴۵ درجه روی ران راست قرار داده و با سر انگشتان دست چپ روی پرده‌ها و دست راست روی دسته ی سه‌تار حرکت می‌کنند و با انگشت اشارهی دست راست خود به سیم‌ها ضربه می‌زنند. معمولاً برای نوازندگی فقط انگشتان اشاره، میانی،حلقه و در بعضی موارد انگشت کوچک دست چپ استفاده می شود. ساز سه تار معمولا برای تک نوازی استفاده می شود اما اخیرا برخی آهنگساز ها در ارکس سمفونی های خود از انواع سه تار نیز استفاده می کنند که ترکیب نوای سه تار با دیگر ساز ها شاهکاری بی نشیر را ایجاد نموده است.

آموزش نت خوانی سه تار

حتما می دانید که ساز سه تار، دارای ۴ سیم است. کوک اصلی سه تار به این شکل است: سیم اول “سیم دو”، سیم دوم “سیم سل” و سیم های سوم و چهارم یا سیم های که بشکل جفتی هستند “دو – دو” هستند. کوک های دیگری هم برای سه تار وجود دارد، اما کوک اصلی سه تار ، همین کوک “دو – سل – دو – دو” است. اما با تسلط بر همین کوک، قادر خواهید بود کوک های دیگر را نیز به سادگی فرا بگیرید.

انواع سه تار

• سه تار آوای مولانا مدل تبسم
• سه تار آریا مدل دو مهر
• سه تار مدل حسام ملکشاهی
• سه تار مدل آوا
• سه تار ایران ساز مدل ترنم
• سه تار آوای مولانا مدل چکاوک
• سه تار غزل مدل یک مهر
• سه تار نوا مدل دو مهر
• سه تار مدل غزل
• سه تار خزان مدل یک مهر
• سه تار آوای مولانا مدل هامون
• سه تار مدل رسولی
• سه تار آریا مدل سه مهر
• سه تار مسیحا مدل PRO
• سه تار ایران ساز مدل سمانه
• سه تار مکتب
• سه تار سهراب مدل معرق